یرقان یکی از مشکلات پزشکی شایع است که به علت تغییر رنگ پوست، مخاط و چشم‌ها، به طور غیرطبیعی به نظر می‌رسد. این مشکل، عمدتاً ناشی از اختلال در فرایند انتقال و تجزیه‌ی بیلیروبین است. که ناشی از تولید بیش از حد این پیگمان زرد رنگ توسط کبد یا مشکلات در دفع آن از طریق صفرا است.
یرقان می‌تواند در هر دوره از زندگی اتفاق بیفتد. از نوزادان تا بزرگسالان، و می‌تواند به صورت موقت یا مزمن باشد. این مشکل می‌تواند بر رشد صحیح بدن تأثیر بگذارد. و در صورت نادیده گرفته شدن یا درمان نامناسب، مشکلات جدی برای سلامتی فرد به همراه داشته باشد.
در این مقاله، به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان یرقان خواهیم پرداخت. هدف ما این است که با ارائه اطلاعات جامع و به روز، به شما کمک کنیم تا درک بهتری از این مشکل پزشکی پیدا کنید. و بتوانید با اطلاعات لازم، بهترین تصمیم‌های درمانی را برای خود و عزیزانتان بگیرید.
پس با ما همراه شوید و به اکتشاف عمیق‌تری از دنیای یرقان بپردازیم.
جهت اجاره دستگاه زردی نوزاد در تهران، کافیست در هر ساعتی از شبانه رو، با شماره‌های 09129745780 و 02177585442 تماس بگیرید.
چه عواملی باعث بروز یرقان می‌شود؟
یرقان می‌تواند به صورت موقت یا مزمن باشد و می‌تواند در هر دوره از زندگی اتفاق بیفتد. در نوزادان، معمولاً یرقان نوزادی نامیده می‌شود و ممکن است برای چند هفته پس از تولد باقی بماند. در بزرگسالان، یرقان ممکن است به دلیل مشکلات کبدی مانند عفونت کبدی، سنگ صفراوی یا تالاسمی (یک نوع بیماری خونی) بروز کند.
یرقان به چندین نوع تقسیم می‌شود، هر کدام با عوامل و علائم مرتبط خاصی همراه هستند. در ادامه به برخی از انواع یرقان رایج و عوامل مرتبط با آنها اشاره خواهم کرد:
یرقان همولیتیک
این نوع یرقان ناشی از تجزیه ناهنجار هموگلوبین است. و معمولاً به دلیل مشکلات در خون و سلول‌های خونی رخ می‌دهد. برخی از عوامل مرتبط با یرقان همولیتیک عبارتند از:
- بیماری‌های خونی مانند تالاسمی و همولیز مرتبط با فنیل کتونوری (یک بیماری متابولیکی ارثی است و برای اینکه کودکی به این بیماری مبتلا شود، والدین باید هر دو ژن معیوب و مسبب بیماری را به فرزندشان منتقل کنند. در صورتی که یکی از والدین حاوی ژن معیوب باشند، کودک، فقط ناقل این ژن بوده و علائم بیماری در او ظاهر نمی‌شود.)
- عوامل متعددی که سلول‌های خونی را مخدوش می‌کنند مانند سموم، عفونت‌ها، داروها و برخی بیماری‌ها.
یرقان صفراوی
در این نوع یرقان، عامل اصلی مشکل در کبد یا مجاری صفراوی است. که منجر به تجمع بیلیروبین در بدن می‌شود. برخی از علل مرتبط با یرقان صفراوی شامل موارد زیر می‌شوند:
- سنگ صفراوی: تشکیل سنگ‌ها در مجاری صفراوی که جریان صفرا را مسدود می‌کنند.
- عفونت کبدی: مانند هپاتیت و عفونت‌های دیگر که باعث آسیب به کبد و کاهش عملکرد آن می‌شوند.
- سیروز کبدی: تلف شدن بافت کبد و جایگزین شدن آن با بافت نشاسته‌ای.
- یرقان ساختگی: این نوع یرقان ناشی از عوامل خارجی است. که موجب انسداد مجاری صفراوی می‌شوند. و باعث تجمع بیلیروبین در بدن می‌شوند.
برخی از عوامل مرتبط با یرقان ساختگی شامل موارد زیر می‌شوند:
- سنگ‌های مجاری صفراوی.
- تومورهای کبدی و تومورهای دیگری که به مجاری صفراوی فشار وارد می‌کنند.
- عوارض پس از جراحی کبد و مجاری صفراوی.
مهم است که علت اصلی یرقان توسط پزشک تشخیص داده شود. زیرا درمان متمرکز بر علت اصلی مشکل می‌تواند بهبود وضعیت را فراهم کند. همچنین، برای تشخیص دقیق تر و درمان مناسب تر، ممکن است نیاز به آزمایشات تکمیلی مانند آزمایش خون، سونوگرافی و بیوپسی کبدی باشد.
علائم یرقان چیست؟ و چگونه آن را تشخیص دهیم؟
یرقان شامل تغییر رنگ پوست، مخاط و چشم‌ها است. این تغییرات رنگ به علت تجمع بیلیروبین در بافت‌های بدن ایجاد می‌شود. علاوه بر تغییر رنگ، یرقان همچنین می‌تواند علائم و نشانه‌های دیگری نیز داشته باشد. در ادامه، به برخی از نشانه‌ها و علائم شایع یرقان اشاره خواهم کرد.
نشانه‌ها و علائم شایع یرقان
- تغییر رنگ پوست و مخاط
رنگ پوست و مخاط در ناحیه صورت، چشم‌ها، دست‌ها، پاها و سایر نقاط بدن زرد می‌شود. این تغییر رنگ ممکن است از زرد روشن تا زرد شدید و گاهاً نارنجی باشد.
- زردی چشم‌ها
رنگ سفیدهای چشم (صلبک) نیز زرد می‌شود و به آن “زردی صلبکی” یا “ایکتر” می‌گویند.
- خستگی و ضعف
فرد مبتلا به یرقان ممکن است احساس خستگی و ضعف بیشتری نسبت به وضعیت عادی خود داشته باشد.
- سردرد و تهوع
برخی از افراد ممکن است دچار سردرد و تهوع شوند، این علائم ممکن است به علت تجمع بیلیروبین در سیستم عصبی ایجاد شود.
- خارش
در برخی از موارد، ممکن است پوست مبتلا به یرقان خارش داشته باشد.
- تاری دید
در برخی از موارد، بیلیروبین بیش از حد می‌تواند روی عصب‌های بینایی تأثیر بگذارد و تاری دید را ایجاد کند.
مهم است که اگر شما یا عزیزانتان به هر یک از این علائم مشکوک هستید. به پزشک مراجعه کرده و تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید. پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی، انجام آزمایشات و ارزیابی علائم شما، تشخیص صحیح را برای شما قائل خواهد شد.
روش‌های تشخیص یرقان (آزمایشات و تصویربرداری)
تشخیص یرقان بر اساس تاریخچه پزشکی، بررسی بالینی و استفاده از آزمایشات و تصویربرداری صورت می‌گیرد. در زیر به برخی از روش‌های تشخیص یرقان اشاره می‌کنم:
- آزمایشات خون
این آزمایشات به بررسی سطح بیلیروبین در خون می‌پردازند. معمولاً سطح بیلیروبین کل (Total Bilirubin) و بیلیروبین غیرمستقیم (Indirect Bilirubin) اندازه‌گیری می‌شود. سطح بیلیروبین بالا نشانگر وجود یرقان است.
- آزمایشات کبدی
آزمایشاتی مانند آزمایش‌های آلانین آمینوترانسفراز (ALT) (آنزیمی است که عمدتاً در کبد یافت می‌شود اما مقدار کمی از آن نیز در کلیه‌ها، قلب، ماهیچه‌ها و پانکراس وجود دارد.) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) (یک آنزیم از گروه ترانسفرازها است.) بررسی عملکرد کبد را نشان می‌دهند. عملکرد کبد ناصحیح ممکن است یکی از علل یرقان باشد.
- آزمایشات صفراوی
این آزمایشات برای بررسی سطح صفرا در خون و جریان صفرا در مجاری صفراوی استفاده می‌شوند. مثلاً آزمایش بیلیروبین مستقیم (Direct Bilirubin) و آزمایش آلکالین فسفاتاز (ALP) به این منظور انجام می‌شوند.
- سونوگرافی
این روش تصویربرداری مورد استفاده قرار می‌گیرد تا ساختار کبد و مجاری صفراوی بررسی شود. با استفاده از سونوگرافی، ممکن است سنگ‌های صفراوی، انسداد مجاری صفراوی یا تومورها در کبد تشخیص داده شود.
- تصویربرداری نوری
این روش در تشخیص یرقان نوزادان استفاده می‌شود. با استفاده از یک دستگاه ویژه با نور قوی، تغییر رنگ پوست و مخاط نوزاد بررسی می‌شود.
- بیوپسی کبدی
در مواردی که نیاز به تشخیص دقیق‌تر و بررسی عمیق‌تر وضعیت کبد است، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد بیوپسی کبدی را انجام دهد. در این روش، با گرفتن نمونه کوچکی از بافت کبد، آن را تحت میکروسکوپ بررسی می‌کنند.
اهمیت استفاده از این آزمایشات و روش‌ها در تشخیص یرقان از آن جهت است که به پزشک کمک می‌کنند علت اصلی یرقان را شناسایی کند و بر اساس آن درمان مناسب را تجویز کند. در هر صورت، نیاز به مشورت با پزشک را به‌خاطر داشته باشید تا روش‌های مناسب برای شما انتخاب شود.
یرقان در کودکان و نوزادان
یرقان در کودکان و نوزادان یک مشکل شایع است و می‌تواند نتیجه‌ای از عوامل متعدد باشد. در این گروه سنی، یرقان ممکن است به دو صورت طبیعی (یرقان فیزیولوژیک) و غیرطبیعی (یرقان پاتولوژیک) رخ دهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد زردی نوزاد پیشنهاد می‌کنم مقاله زیر را مطالعه بفرمائید.
یرقان فیزیولوژیک
این نوع یرقان در روزهای اول تا هفتم زندگی نوزادان مشاهده می‌شود. دلیل آن افزایش موقت بیلیروبین در خون است و معمولاً پس از چند هفته خود به خود بهبود می‌یابد. یرقان فیزیولوژیک در نوزادان به دلیل فعالیت کم آنزیم‌هایی که بیلیروبین را تجزیه می‌کنند رخ می‌دهد.
یرقان پاتولوژیک
این نوع یرقان ممکن است به دلیل مسائلی مانند عوارض عفونی، نارسایی کبدی، اختلالات مجاری صفراوی یا مشکلات دیگر در نوزادان و کودکان رخ دهد. برخی از عوامل مشترک شامل عوامل خونی، عوامل کبدی و عوامل مرتبط با مجاری صفراوی می‌باشند.
علاوه بر این، ممکن است در موارد خاصی نوزادان زودرس یرقان داشته باشند که نیاز به بررسی بیشتر و درمان ممکن دارد.
تشخیص و مدیریت یرقان در کودکان و نوزادان معمولاً توسط پزشکان کودکان یا متخصصان اطفال انجام می‌شود. در صورت مشاهده یرقان در نوزاد یا کودک خود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت آن تعیین شود و در صورت لزوم، برنامه درمانی مناسب برای مدیریت یرقان تنظیم شود.
جهت اجاره دستگاه زردی نوزاد با ما تماس بگیرید. تا رایگان شما را راهنمایی کنیم.
یرقان در بزرگسالان
یرقان در بزرگسالان نیز ممکن است رخ دهد و به عنوان یرقان بزرگسالان شناخته می‌شود. علل این نوع یرقان می‌تواند متنوع باشد و در زیر به برخی از آنها اشاره می‌کنم:
عوامل کبدی
برخی مشکلات کبدی مانند التهاب کبد (هپاتیت)، سیروز کبد، تلی‌آنژیکتاز کبدی، عفونت‌های کبدی و تومورهای کبدی می‌توانند باعث یرقان در بزرگسالان شوند.
عوامل صفراوی
مشکلات در مجاری صفراوی مانند سنگ صفراوی، انسداد مجاری صفراوی، آترزی مجاری صفراوی و عفونت‌های مجاری صفراوی می‌توانند عاملی برای یرقان در بزرگسالان باشند.
عوامل خونی
برخی از اختلالات خونی مانند همولیز (افزایش تخریب سلول‌های خونی)، تروما (صدمه جسمی شدید) و بیماری‌های کرونیک مانند سرطان و ایدز می‌توانند باعث افزایش بیلیروبین در خون شده و یرقان را ایجاد کنند.
داروها و مواد مخدر
مصرف برخی داروها و مواد مخدر نیز می‌تواند علت یرقان در بزرگسالان باشد. به عنوان مثال، داروهایی مانند آسپرین، آنتی‌بیوتیک‌ها، تیروئید و برخی داروهای ضدویروسی می‌توانند اثرات جانبی بر روی کبد داشته باشند.
تشخیص یرقان در بزرگسالان نیاز به معاینه پزشکی دقیق، سوابق پزشکی و آزمایشات تخصصی دارد. در صورت مشاهده علائم یرقان در خود یا عزیزانتان، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا علت مشکل مشخص شود و درمان مناسب انجام شود.
روش‌های درمان یرقان
روش‌های درمان یرقان بستگی به علت و شدت آن دارد. در زیر به برخی از روش‌های درمان یرقان اشاره می‌کنم:
درمان علت اصلی یرقان
درمان یرقان براساس علت آن صورت می‌گیرد. مثلاً در صورت وجود التهاب کبدی، عفونت کبدی یا سنگ صفراوی، درمان موردنظر برای آنها انجام می‌شود. این شامل داروها، آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدویروسی‌ها، داروهای ضدالتهابی و مسکن است.
استفاده از نوردرمانی (Phototherapy) برای درمان زردی
در مواردی که یرقان ناشی از افزایش بیلیروبین است، می‌توان از نوردرمانی استفاده کرد. در این روش، نوزاد یا بیمار در معرض نور خاصی قرار می‌گیرد که باعث کاهش سطح بیلیروبین در خون می‌شود.
جراحی
در برخی موارد نیاز به جراحی جهت اصلاح مسائل مرتبط با کبد، مجاری صفراوی یا سایر اختلالات می‌باشد. این شامل جراحی برای از بین بردن سنگ صفراوی، برداشتن تومورها یا بازسازی مجاری صفراوی است.
درمان پشتیبانی
در مواردی که علت اصلی یرقان درمان ناپذیر است، درمان پشتیبانی انجام می‌شود. این شامل تجویز داروها برای کاهش عوارض و نشانه‌های یرقان، تغذیه مناسب، استراحت کافی و مراقبت از کبد و سیستم گوارش است.
بسیاری از موارد یرقان قابل درمان و قابل کنترل هستند. با این حال، مهم است که بهترین روش درمانی برای شما توسط پزشک تعیین شود و در صورت لزوم، مشاوره و راهنمایی تخصصی دریافت کنید. همچنین، مراقبت منظم و پیگیری پزشکی می‌تواند به بهبود و کنترل یرقان کمک کند.
پیشگیری از یرقان
پیشگیری از یرقان ممکن است به وسیله اقداماتی که به کاهش عوامل خطر مرتبط با آن می‌پردازند، انجام شود. در زیر، چند راهکار برای پیشگیری از یرقان را می‌توان ذکر کرد:
واکسیناسیون یکی از روش‌های پیشگیری از زردی
برخی از نوعی از التهاب کبدی می‌توانند با واکسیناسیون جلوگیری شوند. به‌عنوان مثال، واکسن‌های هپاتیت B و هپاتیت A می‌توانند در برابر التهاب کبدی ویروسی محافظت کنند.
بکارگیری توصیه پزشک در صورت مصرف داروها
در هنگام استفاده از داروها، به‌ویژه آنهایی که می‌توانند سمیتهای کبدی ایجاد کنند، حتماً به دستورات پزشک و داروخانه عمل کنید. از مصرف بی‌رویه داروها خودسرانه خودداری کنید.
محافظت از کبد
از محافظت از سلامت کبد خود مراقبت کنید. این شامل مصرف متعادل و سالم، محدودیت در مصرف الکل، جلوگیری از مصرف مواد مخدر و محافظت در برابر عوامل آلودگی محیطی است.
پیگیری سلامت کبد
در صورت داشتن عوامل خطری برای بیماری‌های کبدی، مانند داشتن عفونت هپاتیتی، نیاز است که با پزشک خود مشورت کنید و در صورت لزوم تست‌های مربوطه را انجام دهید.
مراقبت در دوران بارداری
در صورت بارداری، مشاوره و مراقبت مناسب در خصوص عوارض کبدی و عفونت‌های مجاری صفراوی اهمیت دارد. مشاوره با پزشک متخصص بارداری و رعایت رژیم غذایی سالم می‌تواند کمک کند.
مهم است که به سلامت عمومی خود توجه کنید و در صورت بروز علائم مشکوک در کبد یا یرقان، به پزشک مراجعه کنید. اینکه علت یرقان در هر فرد می‌تواند متفاوت باشد، بنابراین پزشک متخصص در تشخیص و درمان مناسب می‌تواند کمک شایانی به شما کند.
عوارض مبتلا شدن به یرقان
مبتلا شدن به یرقان می‌تواند به عوارضی منجر شود. در زیر، برخی از عوارض ممکن این وضعیت را ذکر می‌کنم:
تغییر رنگ پوست و مخاط در اثر زردی و یرقان
یرقان معمولاً باعث تغییر رنگ پوست و مخاط می‌شود. پوست ممکن است زرد یا سفیدرنگ به نظر برسد و رنگ چشم‌ها، لثه‌ها و مخاط دهان نیز ممکن است تیره شود.
خستگی و ضعف
بیلیروبین بیش از حد در خون می‌تواند باعث خستگی و ضعف شود. افراد مبتلا به یرقان ممکن است احساس خستگی زیاد و کاهش انرژی کنند.
اختلالات گوارشی
بیلیروبین اضافی می‌تواند باعث مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست شود.
اختلالات کبدی
در برخی موارد، علت اصلی یرقان ممکن است مشکلاتی در کبد باشد. این مشکلات می‌توانند شامل التهاب کبدی، سیروز کبد و تلی‌آنژیکتاز کبدی باشند.
اختلالات نورومتابولیک
در برخی افراد، بیلیروبین بیش از حد می‌تواند به مغز و سیستم عصبی آسیب برساند و علائمی مانند خلط‌زنی، تشنگی، تشنج و کاهش توانایی تمرکز و حافظه را ایجاد کند. این وضعیت را به عنوان یرقان هماتوبیلیروبینی نام می‌دهند.
اختلالات رشد و تکامل در نوزادان
یرقان شدید در نوزادان ممکن است به کوتاهی مدت باعث مشکلات در رشد و تکامل سیستم عصبی شود. این شامل ایستایی در رشد، اختلالات در رفتار و تاخیر در توسعه رفتاری است.
مهم است به پزشک مراجعه کنید تا هرگونه علامت یا عارضه نگران‌کننده را بررسی کند و در صورت لزوم درمان مناسب را تجویز کند.
نتیجه گیری
در نتیجه، یرقان یک وضعیت پرطرفدار و پرطراوت است که می‌تواند در افرادی از هر رده‌ی سنی رخ دهد. علل، علائم و روش‌های درمان مختلفی برای یرقان وجود دارد.
با درک عوامل مرتبط، تشخیص صحیح و درمان مناسب، می‌توان از این وضعیت متلاشی کننده رنگین‌کمان بیلیروبین به خوبی پیشگیری کرد و آسیب‌های ناشی از آن را کاهش داد.
همچنین، آگاهی از علائم و نشانه‌های یرقان، روش‌های تشخیص و مراقبت از کودکان و بزرگسالان می‌تواند به مراقبت بهتر از خود و دیگران کمک کند.
با پیروی از راهنمایی پزشک، اقدامات پیشگیرانه مناسب و مشاوره تخصصی، می‌توان از موارد بسیاری از اختلالات یرقان جلوگیری کرده و سلامتی کبد و سیستم گوارش را حفظ کرد. در نهایت، آگاهی و آموزش مرتبط با یرقان می‌تواند به افزایش سطح آگاهی عمومی و بهبود سلامت جامعه کمک کند.
جهت دریافت مشاوره رایگان و ارتباط با کارشناسان زردایران کافیست در هر ساعتی از شبانه روز با شماره‌های 02177585442 و 09129745780 تماس بگیرید.
بدون دیدگاه