دکتر روحی‌زاده، متخصص بیماری های کودکان درباره زردی نوزادان و مواردی که والدین باید به آن توجه کنند، توضیح می‌دهد.
زردی چیست؟
هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز بدن ما در نهایت تبدیل به رنگدانه زرد رنگی به نام بیلی‌روبین می شود که کبد مسئول دفع این ماده از طریق صفرا به خارج از بدن است. بالا بودن میزان بیلی‌روبین خون می تواند ارثی یا نشانه ای از بیماری های کبدی باشد. به تدریج و با افزایش بیلی‌روبین مناطق دیگر پوست مانند شکم و اندام ها زرد می شود. بنابراین تشخیص زردی بر اساس مشاهده زردی در پوست و چشمان نوزاد است. زردی همان طور که از نامش پیداست، زرد شدن رنگ نوزاد و سفیدی چشم است که علت آن بالا رفتن بیلی‌روبین خون است.
تشخیص زردی چطور انجام می‌شود؟
یکی از راه های تشخیص زردی، دیدن رنگ نوزاد است؛ اما اگر این زردی بیش از حد باشد، در این صورت باید آزمایش بیلی‌روبین سرم انجام شود. گاهی اوقات لازم است به جای بیلی‌روبین خون آزمایش های دیگر از جمله سازگاری خون مادر و نوزاد، ادرار و آزمایش های تکمیلی دیگر که جزء روش های تشخیصی است انجام شود.
چرا نوزاد زرد می‌شود؟
زردی علل زیادی دارد؛ ولی 4 علت اصلی برای بروز آن وجود دارد. یکی از علل مهم کم کاری آنزیمی در کبد است که می‌تواند همراه با پرخونی نوزاد باشد. این آنزیم گلوکز 6 فسفات دهیدروژناز است که می تواند در کودک ایجاد زردی کند. یکی دیگر از علل ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد است، به عنوان مثال مادر گروه خونی O دارد، اما نوزاد گروه خونی B یا A دارد. نوزادانی که گروه خونی شان منفی است ولی گروه خونی یا RH مثبت دارند هم دچار چنین مشکلی می شوند. عفونت های نوزادی نیز یکی دیگر از علل ایجاد زردی در نوزاد است اما یکی از مهم ترین علل زردی نوزاد که باید حتما مورد بررسی قرار گیرد، اختلال تیروئید است. زردی نوزادان در اغلب موارد قابل درمان است، اما در موارد شدید در صورتی که درمان نشود می تواند بسیار خطرناک باشد.
زردی چه زمانی بروز می‌کند؟
زردی در 3 زمان رخ می دهد. ممکن است زردی در روز دوم تولد بروز کند که به آن زردی فیزیولوژیک گفته می شود. این نوع از زردی، یک نوع زردی طبیعی است و معمولا در روز چهارم به اوج خودش می رسد و بین روزهای پنجم تا هفتم هم کمتر می شود. نوع دیگر زردی وجود دارد که 2 درصد از نوزادان را درگیر می کند که بعد از 7 روز بروز می کند. زردی که بعد از هفته اول بروز می کند در هفته های دوم و سوم به حداکثر خودش می رسد که به آن زردی ناشی از شیر مادر گفته می شود. در این موارد به هیچ عنوان توصیه نمی شود که مادر از دادن شیر به نوزاد خودداری کند و در عوض می تواند دفعات شیردهی را کم کند. کار دیگری که می توان انجام داد این است که یکی دو وعده به جای شیر مادر به او شیر خشک داده شود که زردی ناشی از شیر مادر کنترل شود. نوع دیگری از زردی ها انواعی هستند که درست هنگام تولد بروز می کند یعنی نوزاد به محض متولد شدن دچاری زردی است. این نوع از زردی ها بسیار مهم هستند و زردی های نیازمند بستری به حساب مي آيند. این نوع زردی می تواند ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد یا عفونت های نوزادی باشد.
علائم زردی چیست؟
بیشتر سیر حرکت زردی در نوزادان از بالا به پایین است، یعنی ابتدا صورت و چشم نوزاد دچار زردی می شود و بعدا به سمت پایین کشیده می شود و پوست قفسه سینه، شکم و اندام ها کشیده می شود كه اصطلاحا به آن سردمی می گویند. نکته مهم آن است که والدین اگر به علائم نوزاد در بدو تولد به ویژه 72 ساعت اول تولد دقت نکنند ممکن است زردی نوزاد افزایش پیدا کند و موجب آسیب های مغزی شود. علائم این آسیب ها در آینده برای کودک خطرناک است. علائم هشدار دهنده در این مورد کاهش فعالیت نوزاد، خواب آلودگی، بی قراری، بی اشتهایی، گریه های جیغ مانند و تشنج و عقب افتادگی ذهنی و کاهش شنوایی است. بنابراین توصیه می شود والدین زردی نوزاد را جدی بگیرند و حتما در 72 ساعت اول بعد از تولد برای بررسی وجود زردی مراجعه داشته باشند.
درمان زردی چیست؟
بسته به شدت زردی و سن نوزاد ممکن است نیاز به بستری باشد. نوزاد که درجه زردی اش از حد استاندارد بالاتر است باید از طریق نور یا به اصطلاح فوتوتراپی (درمان زردی نوزاد) درمان شود. در مواردی که زردی تشدید می شود ممکن است نیاز به تعویض خون باشد. والدین نباید کودکانی را که دچار زردی شده‌اند خوددرمانی کنند. برخی والدین از نور مهتابی استفاده می‌کنند در حالی که طیف نوری نور مهتابی با طیف نوری لامپ هایی که در دستگاه فتو تراپی ( دستگاه درمان زردی نوزاد ) قرار دارند متفاوت است. برای جلوگیری از تعویض خون نوزاد بهتر است والدین زودتر مراجعه کنند و نوزادشان از لحاظ وجود زردی چک شوند. فتوتراپی از روش های مهم در درمان زردی در نوزادان است این روش هم در بیمارستان و هم در منزل قابل انجام است. به این ترتیب که نوزاد تحت تابش نور با طول موج مناسب قرار می گیرد به این منظور اجاره دستگاه زردی توسط شرکت زردیران با گارانتی اجاره دستگاه ارائه می شود. اجاره دستگاه زردی یا فتوتراپی در منزل یکی از بهترین، آسان ترین و قطعی ترین روش های درمان زردی است. زردی و عوامل تشدید کننده زردی در نوزاد هر چه باشد.
آمار ثابت شیوع زردی
شیوع زردی مانند سابق است و شیوع آن نسبت به گذشته بیشتر نشده است و درصد ثابتی دارد اما با توجه به این که خانواده ها در حال حاضر حساس تر شده اند و توجه و پیگیری بیشتری می کنند، به نظر می رسد تشخیص این مسئله بیشتر شده است. به صورت کلی 60 درصد از نوزادان سالم و 80 درصد از نوزادان نارس در هفته اول زندگی شان زردی را تجربه می کنند. در ابتلا به بیماری زردی جنسیت تاثیری ندارد و دختر و پسر به یک اندازه به آن مبتلا می شوند.
پیشگیری از زردی، بهتر از درمان
نوزادانی که در روزهای دوم و سوم دچار زردی می شوند و به اصطلاح زردی فیزیولوژیک دارند، بهتر است تغذیه مکرر با شیر مادر داشته باشند. هر چه بیشتر شیر مصرف شود درجه زردی کم می شود و در روزهای بعدی کاهش می یابد. برای افرادی که در 24 ساعت اول دچار زردی می شوند باید والدین با مراجعه به پزشک آزمایش های تشخیصی را انجام دهند. در مواردی که زردی به دلیل ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد اتفاق می افتد فقط تغذیه با شیر مادر زردی را برطرف نمی کند و باید توصیه های پزشک جدی گرفته شود. در صورتی که نوزاد نیاز به بستری داشته باشد بهتر است والدین با پزشک همکاری کنند.
این توصیه‌ها را در مورد زردی جدی بگیرید
استفاده از برخی مواد غذایی در این دوران به هیچ عنوان توصیه نمی شود. آب قند، ترنجبین و شیرخشت از جمله مواد غذایی است که نباید والدین از آن استفاده کنند چون نه تنها زردی نوزاد را برطرف نمی‌کند بلکه ممکن است باعث ایجاد عفونت در او هم بشود. روش حجامت نیز در حال حاضر رد شده است و جزء روش هایی است که نباید در مورد نوزاد انجام شود. زردی هایی طولانی محسوب می شوند که بیشتر از 2 هفته طول کشیده باشد و باز هم زردی ادامه‌دار باشد. در این مواقع زردی ناشی از شیر مادر و چند تشخیص افتراقی مهم هم هست که والدین باید دقت کنند. بیماری هایی مانند اختلال تیروئید و عفونت ادرار و بیماری نقص آنزیمی در کبد نيز باید بررسی شوند.
دوره بارداری تاثیری ندارد
در دوره بارداری راهی برای جلوگیری وجود ندارد اما در صورتی که ناسازگاری خون مادر و جنین مشخص شده باشد، آمپول رگام به مادر تزریق می شود تا برای بچه های بعدی مشکلی پیش نیاید. تغذیه مادر هم تاثیری بر زردی نوزاد ندارد و پرهیز غذایی خاصی برای این مشکل وجود ندارد و مادران باید مرتب و طبق نیاز شیرخوار به او شیر بدهند. منبع: مجله سیب سبز
سوالی دارید؟ با ما تماس بگیرید
بدون دیدگاه